Jeugdzorg Nederland: "We worden gecriminaliseerd"

Telegraaf zaterdag 7 mei 2012

De 'heksenjacht'  op de 30.000 professionals die werken in de Jeugdzorg moet stoppen. Van kritiek moeten we beter leren, maar de nuance is nu helemaal zoek. Dat is zo demotiverend, bijna criminaliserend, terwijl het niet makkelijk is om in de Jeugdzorg te werken. Het is keihard zwoegen tegen een bescheiden salaris aan het front van de samenleving. Ondanks dat onze mensen vak worden bespuugd, bedreigd en geslagen, staan ze dag en nacht klaar. Het is een roeping. "

Reactie Jeugdzorg Dark horse bij dit interview

Hoe voelt dat nu?

Als we de woorden van de voorzitter van Jeugdzorg Nederland mogen geloven, zijn ze bij deze organisatie de laatste tijd niet meer zo gelukkig: Er is een ‘heksenjacht’ tegen jeugdzorgmedewerkers gaande,.. ze worden ‘gecriminaliseerd’, …het is een ‘hetze’ van politiek en wetenschap, …de ‘nuance’ is zoek, …er moet ‘niet zo snel met beschuldigingen gesmeten worden’, ..een ‘siddering van verbazing en boosheid over zoveel ongenuanceerde kritiek’,…de praktijk is niet zwart-wit, enz.

Op het eerste gezicht lijken zijn woorden op het verhaal van een gemiddelde ouder die verteld over zijn of haar ervaringen met Jeugdzorg! Het gevoel van ‘ik doe het ook nooit goed’ is iets waar ouders die onder de terreur van Jeugdzorg leven, goed mee bekend zijn. Het is eerlijk gezegd wel vermakelijk om te zien hoe de kwelgeest nu zelf eens in het hoekje wordt gedreven, waar hij normaal gesproken anderen injaagt. ‘Ja, meneer Kamps. Zo voelt dat dus!’ Maar het is niet verstandig voor ouders om zich in zijn klaagzang te vergenoegen, zonder onmiddellijk de verborgen strategie erin te herkennen van de ‘zieligheid’ als afweermechanisme. Eric Berne (transactionele analyse) beschreef al decennia terug, hoe dat bij falende hulpverleners gaat. Om aan de inhoud van de terecht geleverde kritiek te ontsnappen, neemt men de houding aan van ‘Ik bedoelde het zo goed’ (in de woorden van Berne ‘Ik probeerde alleen maar te helpen’)

‘Ik bedoel het zo goed…’

Zolang de hulpverlener erin slaagt om zichzelf te blijven overtuigen van zijn eigen goede bedoelingen, doet het er niet zoveel toe hoe rampzalig zijn geboden hulp soms kan uitpakken. Hij legitimeert zich met zijn nobele doelstelling (de arme kinderen) en distantieert zich van de redelijkheid van argumenten die betrekking hebben op zijn feitelijke wanprestaties. Zo kan het dat Jeugdzorg het nooit heeft over kapitale fouten die zij heeft gemaakt, maar over ‘moeilijke beslissingen’. Dat is een klein beetje je fouten toegeven, maar ze tegelijkertijd ook weer vergoeilijken door medelijden op te wekken met het ‘zware beroep’ dat je uitoefent, zodat op subtiele wijze de hele boel weer wordt omgedraaid. Eigenlijk zouden alle ouders blij moeten zijn, dat er mensen zijn die zulk moeilijk werk willen doen!

Volgens Kamps gaat het bij uithuisplaatsingen in 99% van de gevallen goed. Dat denk ik ook. Het uit huis plaatsen gaat heel effectief, met politie en al en daar ontsnapt een kind meestal niet aan. De gevolgen van de uithuisplaatsing echter, zullen die 99% van de tevredenheidschaal waarschijnlijk niet halen. Het is namelijk altijd het zelfde liedje bij Jeugdzorg. Stel de situatie zo zwart-wit mogelijk voor (thuis = onveilig / Jeugdzorg = veilig) en sleep het kind zo snel mogelijk bij zijn ouders vandaan. Zorg ervoor dat de klachtenregeling niet naar behoren functioneert en negeer alles wat het kind zelf aangeeft als het in uithuisgeplaatste toestand schreeuwt om zijn moeder en meerdere malen uit de instelling probeert te ontsnappen. Geef het desnoods kalmerende medicatie, zodat het kritisch vermogen van het kind langzaam uitdooft en het zich als een willoze pop onderwerpt aan het regime, omdat de volwassenen het hebben duidelijk gemaakt dat ‘pappie’ en ‘mammie’ toch niet kunnen winnen van Jeugdzorg. (Jeugdzorg heeft de kinderrechter namelijk in haar zak zitten) Wat nog beter werkt is het kind te indoctrineren door er ‘vriendjes’ mee te worden door te vertellen dat mama ‘een beetje ziek is in haar hoofd’.

Het nut van uithuisplaatsing is - afgezien van de extreme gevallen waarbij de kinderen ernstig verwaarloosd of mishandeld worden door psychisch beschadigde ouders - sowieso een twijfelachtig verhaal, omdat de hechtingsstoornis waar veel kinderen mee kampen niet zelden juist door Jeugdzorg wordt veroorzaakt! Het wegrukken uit het hele sociale netwerk is ontwortelend en schadelijk. Bezoekregelingen zijn streng en kunstmatig van opzet, waarbij het kind aanvoelt dat papa of mama zich niet gemakkelijk voelt. Dit gevangenissfeertje is al beschadigend genoeg, maar het wordt nog erger met het minimalistische karakter ervan. Kinderen mogen hun ouders net zo vaak zien, om ze in ieder geval nog te kunnen HERKENNEN. (Dit wordt omschreven met de afschuwelijke term ‘zintuiglijke behoeftebevrediging’: het kind kan de ouder heel even ruiken, voelen, zien, horen..) Daarnaast is nu eindelijk publiekelijk bekend geworden, wat ouders al veel langer weten, dat er seksueel misbruik plaats vind onder de ‘veilige vleugels’ van Jeugdzorg en dat is een gegeven waar we toch even langer bij stil moeten staan.

Misbruik bagatelliseren

Hans Kamps komt met een aantal punten om het misbruik bij Jeugdzorg te bagatelliseren. Als eerste noemt hij dat 75% van het misbruik plaats heeft tussen jongeren onderling. Waarom dit het minder erg maakt, is mij niet duidelijk. Misbruik is misbruik en wie het doet of waar het gebeurd, is niet aan de orde voor iemand die zich gedwongen en bedreigd voelt. Verkrachting door een leeftijdgenoot is ook verkrachting, net zo goed als misbruik door een medewerker of een leidinggevende. De medewerkers en leidinggevenden die zich hieraan schuldig maakten werden overigens ook tientallen jaren de hand boven het hoofd gehouden. Daar komt toch zo gauw niemand achter, want wie is er nu een makkelijker slachtoffer dan een kind dat niet beschermd kan worden door de eigen familie? En zelfs als sommige ouders daar achter komen, zijn er nog genoeg middelen om het verborgen te houden. Er kan gedreigd worden met een omgangsverbod, als daarover iets naar buiten mocht komen via de vader of moeder.

Daarbij is het een goedkoop excuus van Kamps om het gegeven te benoemen dat veel van de jongeren die het misbruik plegen, zelf ook slachtoffer zijn geweest en dat het daarom een ‘grijs gebied’ is. Een flauwekulsmoes, omdat de opvoedsituatie in veel gezinnen ook een grijs gebied is en Jeugdzorg en het AMK ook niet bepaald uitblinken in genuanceerde oordelen. De nuance moet vooral gezocht worden als Jeugdzorg zelf tekort schiet en naar ouders toe mag het ‘zomaar met beschuldigingen smijten’ gezien worden als een professionele werkwijze. Als er van ouders zo’n onberispelijk gedrag wordt geëist dat er in AMK-rapporten al ‘kleverige handjes’ vermeld worden en dat moeder een keer heeft ‘geschreeuwd’ tegen haar kind, dan mogen we van Jeugdzorg toch wel verwachten dat haar ‘zorgpakket’ bij uithuisplaatsing tenminste het effectief tegengaan van verkrachting bevat. Want als seksueel misbruik zoals Ans van de Maat (bestuurslid JN) overal voorkomt, dus ook bij Jeugdzorg, dan mag mij de meerwaarde van de uithuisplaatsing nog eens uitgelegd worden.

Hysterische politici

Wat ik wel met Kamps eens ben, is dat politici al jaren een kwalijke rol spelen in het jeugdzorggebeuren. Was dat aanvankelijk ten aanzien van de chaos bij de hulpverlening aan multi-probleemgezinnen, waar de politiek lange tijd blind voor was (twintig hulpverleners op één gezin) zodat miljoenen nodeloos zijn verspild, lijkt het er nu op dat de allesoverheersende controlezucht van de politiek het schadelijke element is. Er moet een maatschappij gecreëerd worden waarin niets meer fout mag gaan en als daarbij de middelen die we inzetten voor verbetering erger zijn dan de kwaal, dan gaan we tegen de misselijkheid gewoon extra pillen slikken. Politici vandaag de dag willen kindermishandeling al in de baarmoeder vaststellen, dus als het even kan willen ze kunnen controleren of moeder geen knellende slipjes draagt!

Maar dat is natuurlijk niet wat Kamps bedoelt. De zojuist genoemde controlezucht van de overheid die in toenemende mate privacyschendend is, heeft Jeugdzorg aanvankelijk geen windeieren gelegd. Bij elk incident dat de krant haalde, omdat Jeugdzorg te laat had ingegrepen, riep zij categorisch:”Wij hebben meer geld nodig”. En dat hebben ze lange tijd ook gekregen. Om ze nog meer te verwennen werd ook de definitie van kindermishandeling een paar keer uitgebreid, zodat haar territorium zich steeds verder kon uitstrekken. (Wie nu in het bijzijn van zijn kinderen een te harde wind laat, is schuldig aan kindermishandeling) Wat dat betreft is er werk genoeg en hoeft Jeugdzorg ook niet te klagen.

Waar ze in toenemende mate last van begint te krijgen, is dat het tot politici door begint te dringen dat het repressieve beleid niet helemaal werkt en dat er nog net zoveel kinderen door psychiatrische ouders worden vermoord als voorheen, omdat er gewoon een bepaald percentage van de bevolking niet spoort. Vroeger en nu. En dat is een constatering, waar politici van het kaliber van de voormalige minister van gezinszaken André Rouvoet, nog niet aan toe zijn. Zij hadden de heerlijke illusie dat kindermishandeling (met dodelijke afloop) geheel zou verdwijnen, want alleen daarom konden zij legitimeren dat de privacy van burgers kon worden geschonden en dat artsen hun beroepsgeheim moesten overtreden. Het is alsof ze willen zeggen: ‘Jeugdzorg, wij hebben jullie alle dwangmiddelen gegeven en we hebben onder het motto ‘het doel heiligt de middelen’ de klachten van ouders zo lang mogelijk opzij geschoven. Waarom gaan er dan nog steeds kinderen dood en plegen Jeugdzorg-jongeren overvallen met dodelijke afloop?”

Tja, wat moet je als Jeugdzorg dan antwoorden? Als je tegelijkertijd merkt dat de politici langzamerhand toch hun oor gaan laten hangen naar de schorgeschreeuwde ouders, omdat hun electorale onderbuikgevoel zegt dat er ‘stront aan de knikker’ is? Moet je als Jeugdzorg dan gaan jammeren met een verongelijkt stemmetje, dat die politiek toch zelf ook wel had kunnen bedenken dat al die fascistoïde maatregelen geen Utopia zouden gaan creëren? Daarvoor lijkt het nu een beetje te laat...

Tussen twee vuren

Jeugdzorg heeft nooit uit eigen beweging aangedrongen op BIG-registratie, tuchtrecht, betere opleidingen, beëdigde gezinsvoogden bij de rechtzitting, etc. Deze ideeën komen allemaal van buiten af. (De manier waarop er met klachten van ouders wordt omgesprongen, zegt in feite al genoeg over de mentaliteit van de organisatie) Maar nu zit ze in een lastig parket, omdat de politieke doordrammers met hun heilige missie om kindermishandeling voorgoed uit te bannen, zich moeten gaan verantwoorden naar de woedende, door Jeugdzorg bedrogen ouders. En de schijnheilige politici schuiven de kritiek snel van zich af, door naar Jeugdzorg te wijzen met het vermanende vingertje:”Wat horen wij nu Jeugdzorg? Doen jullie niet aan waarheidsvinding? Dat is niet netjes!’ Tegelijkertijd willen ze nog wel graag blijven geloven dat hun Utopia er snel aan komt (met een beetje ‘BIG’ en een beetje ‘Tucht’) zodat ze straks trots kunnen melden dat Nederland geheel veilig is voor kinderen en dat ze de onvoorspelbaarheid van de menselijke psyche hebben overwonnen. (En daarbij dat iedereen in Nederland hetzelfde is geworden en zijn kinderen op de zelfde manier opvoedt zodat niemand meer afwijkt van het gemiddelde, wat ook héérlijk overzichtelijk is)

En dan die arme Jeugdzorg….Door de politiek onder druk gezet met de onmogelijke eis om alle excessen uit te bannen (een paar weken terug nog een kind vermoord in een ‘Jeugdzorg-gezin’) en aan de andere kant de ouders die de onmenselijke behandeling en kinderroof niet meer pikken en massaal het rammelende systeem aan de kaak stellen, steeds vaker via de media (die ook behoorlijk laf zijn en alleen durven te publiceren als de ouders al kapot gemaakt zijn) Durft Jeugdzorg nu wél hardop te zeggen dat de politiek met haar ‘incidenten-reflex’ een klimaat heeft gecreëerd waarbinnen normale gezinnen gecriminaliseerd kunnen worden, waarna zonder bewijs hun kinderen kunnen worden afgenomen? En dat Jeugdzorg als ‘gehoorzame idioot’ haar zorgtaak heeft verzuimd en nu zelf bezig is kinderen voor het leven te beschadigen, bij het voldoen aan een onmogelijke opdracht? Wat ga je doen Jeugdzorg, nu je wordt aangevallen door je slachtoffers én je opdrachtgevers?

Management en grondpersoneel

Misschien is het een goed idee om eens te beginnen met een analyse van Jeugdzorg zelf. Met het meten van de werkvoldoening onder het personeel in het veld. Het schijnt dat er een ‘rode lijn’ loopt tussen het niveau management en de mensen die het eigenlijke werk doen, (gezinnen ondersteunen / kinderen beschermen). Het blijkt dat er niet zo goed geluisterd wordt door het management en dat het voor gezinsvoogden niet altijd mogelijk is om de zorg te geven aan gezinnen die nodig is, o.a. omdat niet gewogen wordt hoe zwaar een zaak is en alleen de aantallen tellen. Onderzoek toont aan dat gezinsvoogden inderdáád vinden dat ze een zwaar beroep hebben (zoals de Jeugdzorgtop vaak verontschuldigend aanvoert), maar dat wijten ze in de eerste plaats aan het gebrek aan steun van de leidinggevenden!

Dan wordt: ‘Ik probeerde alleen maar te helpen’ een beetje een magere kreet, als blijkt dat je in feite je eigen personeel niet meer vertegenwoordigt, laat staan je ‘clientèle’. Als die hardwerkende jeugdbeschermers aan het front van de samenleving, hun taken voornamelijk uitvoeren ondanks het management. Wat er over blijft als laatste ontsnappingsmogelijkheid is het noemen van het toetsingskader, dat voor mensen die zelf nooit met Jeugdzorg te maken hebben gehad misschien betrouwbaar over komt, maar wat door de kenners bestempeld wordt als een incestgebeuren.

Toetsingskader

De ‘zorgvuldige stappen die het systeem herbergt’ volgens Kamps, kunnen samengevat worden als: Jeugdzorg bespreekt met Jeugdzorg (teamoverleg zonder het kind te zien) wat er geadviseerd zal worden aan de Raad voor de Kinderbescherming, die de onderzoeksresultaten overneemt van Jeugdzorg. De Raad vraagt een gedwongen maatregel aan bij de kinderrechter die zich laat adviseren op basis van het materiaal van Jeugdzorg, waarna als casemanager Jeugdzorg wordt aangewezen. Héél betrouwbaar, vooral omdat feiten hierbij geen rol spelen, maar meningen en vermoedens.

En natuurlijk heeft Jeugdzorg daar geen tijd voor, want er zijn situaties, zoals Kamps terecht opmerkt, waarbij ze snel moeten handelen. Waarom ze dan ook niet aan waarheidsvinding of zorgvuldig diagnostisch onderzoek doen in de gevallen waarbij de hulp helemáál niet acuut geboden hoeft te worden (en bij spoeduithuisplaatsing ook niet in de weken erna!) daarover zwijgt hij liever. Vanzelfsprekend geeft Kamps een aantal extreme voorbeelden van kindermishandeling die je als jeugdzorgmedewerker kunt tegenkomen (elf verwaarloosde kinderen in één gezin) en vermijdt hij de 40% kinderen die volgens hoogleraar Jo Hermanns helemaal niet bij Jeugdzorg thuis horen.

De extreme gevallen

Nog steeds speelt hij de troefkaart uit van het extreme geval, terwijl de nadruk hierop, zijn organisatie juist zo in de problemen brengt, zowel vanuit de steeds dwingendere houding van de politiek van ‘totale uitbanning’, als vanuit de opmars van de verontwaardigde ouders, die Jeugdzorg verwijten hard in te grijpen waar dat volstrekt niet nodig is. Je zult als Jeugdzorg toch een keer een keuze moeten maken: De paranoïde controlezucht vanuit Den Haag stoppen en de ouders weer in hun ouderschapsintegriteit gaan respecteren, of stevig door gaan met de onheilsboodschap over de ‘alarmerende cijfers’ van kindermishandeling en daarbij over ouders en kinderen heen walsen. Maar in dat laatste geval ben je wel verplicht om de fantasie waar te maken, van een kindermishandelingvrij Nederland.

Wat wordt het Jeugdzorg… Durf je de geldschieter uit de droom te helpen?  Of blijf je nog langer prutswerk leveren, je eigen frustraties op ouders en kinderen afreagerend, terwijl je van twee kanten te horen krijgt dat je het niet goed doet?

Sven Snijer

                 Terug naar Alle artikelen Jeugdzorg Dark horse

C http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.com/2012/04/alle-artikelen-jeugdzorg-dark-horse.html