Veronderstelling kleurt de waarneming

http://www.youtube.com/watch?v=kgE9uvLR_ic

Een goed deel van de kritiek op jeugdzorg, die op deze blog te vinden is, laat zien hoe gevaarlijk het is wanneer er gewerkt wordt vanuit een bepaalde vooronderstelling, die feitelijk onjuist is. Als het vertrekpunt van een onderzoek naar kindermishandeling, een suggestie is die men eigenlijk meteen als een vaststaand feit aanneemt, zullen alle resultaten van dat onderzoek hierdoor worden beïnvloed. Als de aanname is dat de ouders hun kind mishandelen, zal er gezocht worden naar signalen die dit lijken te bevestigen en signalen die het tegendeel bewijzen, worden dan gereduceerd tot ‘verzachtende omstandigheden’ (‘De ouders doen ook heus nog wel wat goed, al zijn zij in de basis pedagogisch onmachtig’).  

Hoe sterk een veronderstelling je waarneming kan beïnvloeden, bleek vandaag weer eens toen ik bij toeval op You Tube een videoclip zag van een zanger waar ik niet eerder van gehoord had, die hetzelfde lied scheen te vertolken als één van mijn favoriete chansonniers, Hervé Vilard. Het bleek echter geen herinterpretatie te zijn van deze artiest, maar zijn eigen nummer en ik ontdekte zelfs dat Hervé Vilard het helemaal nooit gezongen had. Een paar jaar terug had ik verscheidene liedjes van Vilard gedownload en degene die ze op U-Torrent had geplaatst, had per vergissing het bewuste liedje dat van Jean Francois Michael was, aan Hervé Vilard toegeschreven, samen met nog een ander nummer van hem. Twee jaar lang heb ik de liedjes geluisterd, zonder het verschil in stemgeluid te bemerken, tussen Vilard en Michael.  

Totdat ik vandaag bij toeval de echte naam van de vertolker van het lied tegenkwam, had ik geen enkel verschil gehoord. Nu ik weet dat het om een geheel ander persoon gaat, hoor ik het verschil wél, maar hoe lang zou dat geduurd hebben, als ik niet deze videoclip was tegengekomen? Dezelfde vergissing heb ik wel vaker meegemaakt met andere liedjes waarvan wel de songtitel klopte, maar niet de naam van de zanger. Je hoort het gewoon niet, totdat je het weet. Jeugdbeschermers die een onderbuikgevoel hebben, of een niet-pluisgevoel, laten zich vaak leiden door de signalen die dit gevoel bevestigen. Ouders die tegenwerken, moeten wel iets te verbergen hebben, want het komt gewoon niet bij de jeugdbeschermers op dat een valse beschuldiging en de dreiging van een kinderbeschermingsmaatregel,  ook het nodige onderbuikgevoel kan losmaken bij de ouders, die niets te maken heeft met een eventuele schuld. 

Hoe vaak krijgen ouders niet te horen dat ze ‘geen inzicht hebben in hun eigen problematiek’ en daarmee al meteen de veilige ontwikkeling van het kind bedreigen, los van de vraag of er ook echt aanwijzingen zijn dat de kinderen thuis daadwerkelijk onveilig zijn. Ook al maken de kinderen in het geheel geen mishandelde of angstige indruk, de ‘onderzoekers’ bepalen vaak naar eigen inzicht dat kinderen in een gezin onveilig zijn, want aan het ‘gedrag’ van ouders te oordelen (die zelf nadenken en zich niet zonder gronden willen laten beschuldigen door melders/informanten met  een kwade intentie) kan dit haast niet anders.  Verontwaardiging en gevoel van onmacht aan de kant van de beschuldigde ouder(s) is bijna onmiddellijk de bevestiging van de gedane beschuldigingen. ‘Verheft u wel vaker uw stem, bijvoorbeeld waar de kinderen bij zijn?’ Het is eigenlijk niet eens meer nodig om die vraag te beantwoorden.  

Als waarheidsvinding niet centraal staat in onderzoek naar kindermishandeling, maar de jeugdzorgwerkers volgens de laatste beleidsbrieven van de vorige Staatssecretaris vooral moeten uitgaan van hun persoonlijke ervaring en kennis, zal het toch vooral het vertrekpunt van het onderzoek, de aanname vooraf zijn, die bepaalt of ouders schuldig worden bevonden aan kindermishandeling, of niet. En dat is in het eerste geval onrechtvaardig en vernederend voor de ouders die feitelijk onschuldig zijn en in het tweede geval, levensgevaarlijk voor het kind waarvan de ouders wel een reële bedreiging vormen. 

Sven Snijer

         

               Terug naar Alle artikelen Jeugdzorg Dark horse

http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.com/2012/04/alle-artikelen-jeugdzorg-dark-horse.html