Dwang in de Jeugdzorg

Bij Jeugdzorg/jeugdhulp komt OTS (Ondertoezichtstelling), UHP (Uithuisplaatsing), en 'Ontheffing uit de ouderlijke macht' regelmatig voor: dat is dwang in jeugdzorgland. Hier een korte schets. C. Schuengel:  

http://prezi.com/x_ejjwaojdri/bjaa-academie-jeugdzorg-zonder-dwang-zonder-pics/?utm_campaign=share&utm_medium=copy (tijdelijk op internet n.a.v. emeritaat prof. N.W. Slot op 10/10/'13):

Is dwang effectief? Soms wel, ja, zoals bij verslaafden (of bij WOPZ-opname).
Maar vaak neen, zoals vaak bij jeugdzorg (Dat bewees Joseph J. Doyle jr. in 2007 reeds ook al: hulp via thuis effectiever met minder gevolg-schades) dan via pleegsetting).  https://www.dropbox.com/s/n4erkb54uf4lzbp/2013.PPS%20C.Schuengel%20-%20dwang-gevolgen.pdf    

Er zijn weinig studies over dwang in jeugdzorg. Ook wordt in 'onderzoek' er vanuit gegaan dat de gronden waarop de RvdK en jeugdzorg een OTS, een UHP, of een Ontheffing, bij de rechter aanvragen, juist zijn, ondanks dat deze gebaseerd zijn op meningen-verzameling van het niveau sociaal werk in de jeugdzorg. Veelal zonder dat er [vooraf] gediagnosticeerd werd; komt er later in de OTS een diagnose, dan is deze vaak gebaseerd op de sturende, gesloten onderzoeksvraagstelling vanuit de gezinsvoogdij.

Blindelings

Dus niveau sociaal werk, dat niet medisch-academisch is opgeleid om somatische en psychosomatische signalen te onderkennen en door te geven in teamoverleg. Waar die teamleden (orthopedagoog) de cliënt niet zien, laat staan onderzoeken, maar wel tot besluit kunnen komen om een dwangmaatregel aan te vragen. 

Schijnmedewerking

Door dwang kan een mens gaan tegenwerken, aan schijnmedewerking gaan doen, of enige zelfautoriteit en leerzaamheid van zich af duwen. Dwang werkt vervreemdend of verwarrend; dwang versterkt opstandigheid of vermijding. (Dwang is dus een tegendeel van het deskundig en uitleggend enthousiasmeren).

Voorkom de effecten van dwang (als hulpverlener) door: zo min mogelijk regels op te stellen (BW1:258), concreet haalbare regels op te stellen (op de doelen afgesteld, die uiteraard ontstonden door een diagnose met behandelingsvoorstel van de specialist), door de regels in samenspraak en overleg met de cliënt vast te stellen, makkelijk haalbaar te maken (door enthousiasmerend deskundige en vatbare uitleg of cursus of VIB e.d.), het doel als beloning te stellen (wat voor ouders uiteraard is dat het kind zoveel mogelijk ìn de gezins-dyade - als zijn belang - te passen, de kind-ouderband {BW1:257 en EVRM8 en IVRK24 e.a.}.).

Bij evtuele toegepaste dwang dient de hulpverlener het effect ervan: af te zwakken om onnodige emoties te vermijden; d.m.v. time-out toe te passen op emotionele momenten bìnnen het overleg met de cliënt doch niet buiten dat gesprek omdat dat bij de cliënt tijdens het afwachten en de procedure  juist emoties (onrechtsgevoel, ongewissen, verwarring, onzekerheid, etc.) opwekt (en zeker bij ouders die bezorgd zijn over het kind); bij dwang moeten de grenzen duidelijk zijn.

Is dwang wenselijk? Het kan de 'gezamenlijkheid van het doel bereiken' en de haalbaarheid ondermijnen; dwang ondermijnt het zelfmanagement van de mens c.q. het gezin en maakt soms (apathisch) afwachtend (dus het leerzaam-zijn wordt ontmoedigd); het ondermijnt de zelfautorisatie, de motivatie, het welbevinden en de werkrelatie (WGBO? DE WGBO lijkt wel buiten spel te staan in jeugdzorgland, evenals de Wbp, waar de privacy verre ondergeschikt is aan het 'jeugdzorgonderzoek' op matig niveau.)

Aangeraden wordt de energie van de cliënt niet te ontnemen door deze negatieve gevolgen van dwang. De wilskracht van de cliënt (vaak ouders) heeft z'n grenzen. Egodepletie. Dwang met duidelijke grenzen en haalbare doelen kan de nodige energie richten en zo energie/draagkracht sparen (met dingen 'moeten').
Dwang kan dus een valkuil zijn in de zorg!

Eerder (Ede, 2008) sprak hoogleraar Carlo Schuengel de woorden uit: "Wanneer u kinderen een warm hart toedraagt, koester dan de ouders."

De slager keurt zijn eigen kindervlees

Een andere valkuil van de a.s. jeugdwet (waarin de 'jeugdzorg') is dat de gemeenten die het moeten gaan betalen bij te weinig (dure) zorg leveren, wat veelal dwangzorg is, het budget kunnen zien krimpen. Het overheidsbudget kan dan verschoven worden naar gemeenten die meer dure zorg 'leveren'. Er kan dus negatieve competitie ontstaan richting dwangzorg.

 
Eveneens is zorgelijk dat de RvdK en jeugdzorg reeds meekijken (en al sturende bepalend kunnen zijn) in een EigenKracht-overleg, wat de oplossing heet te zijn om het 'medicaliseren' van jeugdzorg zou moeten tegengaan. (Echter waar Jeugdzorg toe leid naar gezinsvoogdij door dezelfde instelling is dit eveneens een vorm van 'medicaliseren', etiketten opplakken ten behoeve van de eigen instelling middels o.a. OTS-mandaten: de slager keurt zijn eigen kindervlees.)  

ZAT-team

Zo kan deze 'kinderbescherming' in brede zin, aanwezig op scholen (ZAT), consultatiebureaus, poli's, SEH, met het niveau dat niet kan toetsen aan het diagnostieke niveau, zichzelf opschalen naar een kinderbescherming in engere zin, de gezinsvoogdij vullend.

Te veel heet het dat ‘ouders onder OTS’ multiproblem-ouders zijn, en deze p.r.-praat bepaalt het politiek denken, dat dus kinderen van gewone gezinnen niet beschermt tegen dwangdenken van jeugdzorgwerkers. (Toch zitten er belezen (adoptie)ouders bij, met een goede opleiding en interesse in pedagogie.

Dat wordt genegeerd of verzwegen. Generiek gezinswerkers, wijkteams, Ouder- en kind-adviseurs, jeugdmanagers, gezinsgeneralisten, gezinsregisseurs, of hoe ze per gemeente gaan heten, zullen vaak geen diagnosten zijn, alhoewel de gemeente de deskundigen wel mag inkopen om de drempel tot dwang te bewaken.)

(FJR 2012/95.)

Ik hoop hiermee een beetje inzicht te hebben gegeven in wat verteld is en waar de jeugdzorgwerkers van zouden (en zouden moeten) kunnen leren.  

Teamlid JDH