Jeugdzorg en het rechtssysteem in Congo

Gisteravond was bij de Humanistische Omroep een film te zien van twee Nederlandse documentairemaaksters Ilse en Femke van Velzen. Na aanvankelijk met halve aandacht de documentaire te hebben gevolgd, werd mijn belangstelling met de minuut groter door de gelijkenis die ik begon te zien tussen het corrupte rechtssysteem in Oost-Congo en Jeugdzorgzaken die voor de rechter komen in Nederland.

In de film Justice for sale, wordt de advocate Claudine Tsongo gevolgd, die onbezoldigd een man probeert vrij te krijgen, die zeer waarschijnlijk ten onrechte een gevangenisstraf van 10 jaar uit zit wegens verkrachting. Het eerste wat opvalt bij de beelden van de zitting drie jaar eerder, is dat er in de zaak geen bewijzen zijn, en dat getuigenissen van het slachtoffer en haar echtgenoot de doorslag geven. Er is geen enkel concreet bewijs, of getuigenis van onafhankelijke personen die de beschuldiging van verkrachting kunnen ondersteunen. Dit is de eerste overeenkomst met AMK / Jeugdzorg die eveneens beschuldigen zonder concreet bewijs, maar wel met juridische gevolgen.

Mevrouw Tsongo vindt in het dossier drie verschillende data voor het vermeende misdrijf, maar tijdens het proces heeft niemand hier aandacht aan besteedt. Zij gaat bij verschillende personen verhaal halen over de zaak, waaronder de toenmalige advocaat van de veroordeelde, de aanklager, de vrouw van de veroordeelde (die inmiddels getrouwd is met een andere man), het verkrachtingsslachtoffer en haar echtgenoot. Het wordt duidelijk door de gesprekken, dat er veel dingen niet in de haak zijn in de zaak en zij confronteert de aanklager hiermee. In eerste instantie wil deze van geen kritiek weten, waarbij hij de redenering volgt:’Als hij niet schuldig was, was hij ook niet veroordeeld.’

Ook dit is een denkwijze van jeugdbeschermers, want het feit dat er een dossier bestaat, staat voor hen gelijk aan schuld. Los van het feit of de gegevens in het dossier kloppen of niet. Het dossier is door jeugdzorg opgesteld, dus het moet kloppen en anders vinden ze achteraf dingen om het alsnog kloppend te maken. Mevrouw Tsongo liet zich niet met smoesjes afschepen en maakte de aanklager duidelijk dat er niet juist was gehandeld. Dat wanneer er ook maar de geringste twijfel is aan iemands schuld, een veroordeling moet worden voorkomen. In het gesprek voelt de aanklager zich in de hoek gedreven en hierop komt hij met de volgende Jeugdzorgstrategie: “Het is nu eenmaal mensenwerk. We kunnen niet voorkomen dat er fouten gemaakt worden. ”

Het wordt in de documentaire duidelijk dat er fundamenteel een grote ongelijkheid bestaat tussen de rechtspositie van de verdachten en de slachtoffers. Het systeem is primair gericht op de slachtoffers, gesteund door humanitaire organisaties. Deze zogenaamde NGO’s (niet gouvernementele organisaties) controleren het hele spel. Zij zijn degenen die de processen aanvragen, ze presenteren de slachtoffers en ze betalen de aanklagers. Alles is gericht op het straffen van daders van verkrachting, waar het land zo zwaar onder te lijden heeft. Hierbij wordt de rechtspositie van de vermeende daders geheel over het hoofd gezien en in een reeks showprocessen, komen er veel onschuldige mensen achter de tralies. Ook hier weer een vergelijk met Jeugdzorg: Een doorgeschoten beleid dat onschuldige slachtoffers maakt, door de rechtspositie van verdachten te ondermijnen. Een ‘humanitaire’ organisatie klinkt ook zo positief, vergelijkbaar met Jeugd-‘zorg’, wat wanneer je er niet persoonlijk bekend mee bent, ook iets goeds lijkt te suggereren.

In Congo staan grote borden langs de weg, waarop te lezen valt dat er voor veroordeelden van verkrachting 10 tot 20 jaar gevangenisstraf wacht. Er wordt actief reclame gemaakt voor het bestrijden van dit misdrijf, net zoals we in ons eigen land worden aangespoord om op alle mogelijke manieren kindermishandeling tegen te gaan. (De reclamespotjes van zielige kinderen door het AMK, infiltratie van CJG’s in scholen, schending beroepsgeheim artsen)

Een eenzijdige benadering van een maatschappelijk probleem resulteert altijd in een hetze en in dat opzicht is ons jeugd en familierechtssysteem niet veel beter dan dat van Congo. Typerend stukje in de film is het moment waarop de aanklager aan Claudine Tsongo de vraag voorlegt hoeveel tijd een rechtzaak in haar opinie zou moeten duren (suggererend dat zoiets onmogelijk te bepalen is), maar de advocate geeft hem heel scherp antwoord:’Net zolang totdat elke twijfel is weggenomen of het wel een eerlijk proces is.’ En dat lijkt mij voor jeugdzorgzaken nu ook een prima uitgangspunt!

Sven Snijer

Claudine Tsongo richtte de organisatie Dynamique des Femmes Juristes (DFJ) op. DFJ bestaat uit een groep jonge vrouwelijke juristen die bekendheid wil geven aan de wetgeving aangaande geweld tegen vrouwen. Daarnaast willen zij naleving van deze wetten door autoriteiten bevorderen. Dit doen zij door lokale autoriteiten te confronteren met de gebrekkige mensenrechtensituaties. Jaarlijks geven zij pro deo juridische steun aan zo’n 200 mensen. De laatste tijd heeft Claudine ook aandacht gekregen voor de positie van verdachten van zedenmisdrijven. “Het is wereldwijd bekend dat afschuwelijke verkrachtingen op grote schaal plaatsvinden in Oost-Congo. Veel internationale organisaties richten zich op de bestrijding daarvan en op het berechten van de daders. Op zich natuurlijk een goede zaak. Maar het lijkt alleen nog maar om de belangen van slachtoffers te gaan. We mogen niet uit het oog verliezen dat verdachten ook rechten hebben. Er worden nu veel mensen veroordeeld die in werkelijkheid onschuldig zijn.” (Bron: Cordaid)

 

        

            Terug naar Alle artikelen Jeugdzorg Dark horse

C http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.com/2012/04/alle-artikelen-jeugdzorg-dark-horse.html