“Uit alles blijkt dat scholen niet weten wat ze te wachten staat” (Passend Onderwijs)

http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.nl/2014/02/de-keerzijde-van-het-passend-onderwijs.html

Vanaf augustus moeten scholen volgens de nieuwe Wet op het passend onderwijs, ook leerlingen die extra zorg nodig hebben een passende plek bieden. Uit onderzoek van vakbond CNV Onderwijs blijkt dat 58 procent van de middelbare en basisscholen vreest nog niet klaar te zijn om kinderen met leer- of gedragsproblemen op te kunnen nemen.

Leraren zeggen niet de middelen te hebben om deze zorgleerlingen te helpen. Ook vrezen ze dat de hulp aan hen ten koste gaat van andere leerlingen. De eerste klachten over de open dagen van scholen stromen binnen bij het Steunpunt Passend Onderwijs. Trouw volgde twee gezinnen met een zorgleerling in groep 8 bij het zoeken naar de juiste school.

'We moeten ons goed laten informeren'

Hij heeft een uurtje geduldig, uitgebreid antwoord gegeven. Zo komt de fotograaf. Bram Otten vraagt of het interview afgelopen is en of hij tussendoor naar boven mag. Even rust: "Het is druk in mijn hoofd."

"Het was druk op de gangen. Die school is zó groot." Bram (12) heeft het over de open avond op De Nieuwe Veste, vmbo in Coevorden. Dat had komend jaar zijn volgende school moeten zijn. Maar hij is geschrokken door de grootte. Het zal zeker ook meespelen dat hij er jongens tegenkwam die hem vroeger eindeloos, genadeloos pestten.

En dus ging hij een paar dagen later met zijn vader Robert, moeder Suzan en zusje Sara (9) ook naar de open avond van het Esdal Vakcollege in Emmen, een beroepsgericht vmbo met de richtingen zorg en techniek. Bram: "Zorg lijkt me leuk. En ze hebben veel meer praktijkvakken daar. Lekker dingen doen."

Bram heeft ADHD. Onlangs onderging hij een toelatingsonderzoek lwoo (leerwegondersteunend onderwijs). Het leverde een lijstje aanbevelingen op. De nieuwe school wordt geadviseerd Bram te helpen bij het plannen van huiswerk en in verband met zijn slechte handschrift zoveel mogelijk op de laptop te laten werken. Er moet bij gym rekening worden gehouden met zijn matige motoriek, er moet een plek zonder al te veel prikkels voor hem worden gereserveerd in de klas. Hij moet gestimuleerd worden samen te werken en er moet in de gaten worden gehouden hoe hij zich staande houdt in de groep.

"We moeten ons goed laten informeren", zegt moeder Suzan, medeoprichter van het enige ADHD lifestylemagazine van Nederland. "Bram is bezig aan zijn derde basisschool. We willen niet blijven rondhoppen. Het moet nu in één keer goed zijn. Maar weet je wat raar is: iedereen heeft het over passend onderwijs. Iedereen weet dat scholen nu ook iets voor zorgkinderen moeten organiseren. Maar op die open avonden waar wij zijn geweest, is er nauwelijks iets over gezegd. Uit alles blijkt dat ze geen idee hebben wat hen te wachten staat. Op de site van het Esdal staat iets over extra begeleiding bij dyslexie. Alsof dat alles oplost."

Moeder Suzan is gaan twijfelen. De Nieuwe Veste, lekker dichtbij, leek ideaal. Maar het Esdal maakte ook een goede indruk, ze kan zich goed voorstellen dat zoonlief die kleine school overzichtelijker vindt. "Elke dag met de trein ernaartoe moet kunnen. Maar er zit een supermarkt bij de school, met rondhangende, rokende scholieren."

"Ik ga echt niet roken, mam. Da's vies", zegt Bram. Zijn moeder: "Maar er zijn ook energiedrankjes te koop... Ik weet het niet. Als hij hier op De Veste een tussenuur heeft, kan hij gewoon naar huis."

"Die open avonden hebben niets opgeleverd", zegt Suzan, vlak voor Bram naar boven gaat. "We moeten persoonlijke gesprekken aanvragen. Op zo'n open dag ziet alles er prachtig uit. Maar wij zijn achterdochtig geworden. Eerst zien, dan geloven."

'Ik wil gewoon weten: krijgt Splinter wat hij nodig heeft?'

De schoolkeuze van Splinter gaat voor zijn ouders Daniëlle Friedeman en Donald Suidman gepaard met hoogte- en dieptepunten. Een hoogtepunt: na het bezoeken van open dagen, informatie-avonden en websites bleek dat waarschijnlijk elke school voor voortgezet onderwijs hem in principe moet kunnen plaatsen. Want wat Splinter nodig heeft, dat bieden al die scholen: een persoonlijke coach en hulp bij het aanbrengen van structuur.

Dat was een hele opluchting. Maar er zijn ook dieptepunten. Moeder Daniëlle: "Bij een persoonlijk gesprek op een kleine school zei de zorgcoördinator: 'Aha. Een stoornis in het autistisch spectrum. Dat kennen we. Bij ons heeft een autist zes jaar lang in zijn eentje in de kantine gestaan'." Laat dat nou het het grootste schrikbeeld zijn van Donald en Daniëlle - hun zoon, zes jaar lang een uitzondering.

Elf is hij nog maar, Splinter uit Utrecht, maar hij zit al in groep 8. Dat komt omdat hij een klas oversloeg: hij is hoogbegaafd. Op zich is dat al niet makkelijk. Afgelopen zomer kwam nog iets aan het licht: Asperger, een vorm van autisme.

Op zijn huidige school kunnen ze ermee omgaan. Splinter kent zijn juffen, zijn juffen kennen hem. Ze weten dat hij moeite heeft met beeldspraak, dat hij soms in paniek kan raken van opdrachten die ongestructureerd worden gegeven. Hij heeft vriendjes. "Maar hoe moet dat volgend jaar, op de middelbare school?", vraagt Daniëlle. Ze maakt zich zorgen. Want vóór het moment dat zij en haar man snapten hoe Splinter in elkaar zat, was er bijvoorbeeld een tijd dat hun zoon het leven eigenlijk niet meer zag zitten. Dat willen ze niet nog eens meemaken. "Op een middelbare school kan hij verdrinken", zegt ze. "Hij valt niet op, hij vraagt geen aandacht. Maar hij kan doodongelukkig worden als hij niet genoeg wordt uitgedaagd of als er weinig structuur is."

Verdrinken in jargon

 
Hoe de juiste middelbare school te vinden? De gemeente Utrecht loopt voor op de rest van Nederland. Daar werd het passend onderwijs al vorig jaar ingevoerd. Een voordeel, zou je denken. Dat zou moeten betekenen dat het gezin eerder weet waar het terechtkan met Splinter. Maar nee. "Welke school biedt wat? In theorie kunnen ze hem allemaal aan. Maar ik lees ook dat scholen een maximum stellen aan het aantal zorgleerlingen: 7 procent is genoeg, zeggen ze. Begrijpelijk. Maar dan wil je weten: hoe hoog is het percentage op dit moment?"

Ze komen er niet achter. Op internet verdrinken ze in jargon: basisplusprofiel, povo-procedure. Daniëlle: "Als ik scholen bel, zeggen ze: kom eerst maar eens naar de open dag. Maar ik wil weten: krijgt Splinter bij jullie wat hij nodig heeft? Als ze hem niet kunnen helpen, hebben we niets aan die open dag."

Splinter zelf zwijgt, op weg naar de open dag van het Bonifatius College. Ter plaatse valt hij als een blok voor het technieklokaal en de natuurkundedocent die zijn eigen lesmethode ontwikkelde. Er is daar een apart, overzichtelijk gebouw voor de brugklas. Maar het gebouw voor de bovenbouw is groot en onoverzichtelijk, zelfs voor Friedeman, die er dertig jaar geleden zelf leerling was. En uiteindelijk vinden moeder en zoon de zorgcoördinator. Een hoogtepunt: "Hij is hier zeker niet de enige. Je hebt waarschijnlijk moeite met beeldspraak? Met het vinden van overzicht? We kennen het", zegt zij.

"Die vrouw was zó deskundig, dat die school bovenaan ons lijstje staat", zegt Daniëlle een halve week later. Maar een keus is nog niet gemaakt. In de agenda staan nog drie afspraken met zorgcoördinatoren van andere scholen. Een gymnasium is misschien geschikter, want kleiner. Daniëlle: "Het blijft een zwarte doos. Op het gym wordt geloot. Wat als ze geen plek voor hem hebben? Moeten we dan alsnog naar die school met die eenzame autist in de kantine?"

Lees verder…

http://www.trouw.nl/tr/nl/4492/Nederland/article/detail/3591461/2014/02/06/Uit-alles-blijkt-dat-scholen-niet-weten-wat-ze-te-wachten-staat.dhtml

Update 20 maart 2015: 

http://www.destentor.nl/regio/school-weert-zorgenkind-1.4815991

DEN HAAG - Er komen nog steeds signalen dat scholen kinderen die extra zorg nodig hebben buiten de deur houden. Ze overtreden hiermee de nieuwe regels - voor Passend Onderwijs - die sinds 1 augustus 2014 van kracht zijn. Voor Kinderombudsman Marc Dullaert is dit aanleiding een onderzoek te openen om de vinger aan de pols te houden.

Hij wil daarbij zoveel mogelijk mensen betrekken, van ouders en leerlingen tot docenten en schoolbestuurders, om te horen waar ze tegenaan lopen.

De Kinderombudsman heeft naast tientallen signalen de afgelopen maanden 25 serieuze klachten gehad over kinderen die noodgedwongen thuis zitten omdat geen school ze wil hebben.

Passend onderwijs moet er juist voor zorgen dat dit niet meer gebeurt en per saldo minder kinderen tussen wal en schip raken. Dullaert wil daarom zo snel mogelijk weten hoe het er voor staat. "Ik maak me eerlijk gezegd toch lichtelijk bezorgd. Vooral door de grote regionale verschillen die ik zie. Het roept de vraag op of dit komt door de overgangssituatie of dat passend onderwijs niet de oplossing is voor het thuiszittersprobleem."

Gigantisch

De omvang van het schoolverzuim is gigantisch. Onderwijsjurist Katinka Slump zegt dat 20.000 kinderen door uiteenlopende redenen geen onderwijs krijgen. Ongeveer 9.000 staan zelfs helemaal niet ingeschreven, terwijl niet duidelijk is of ze nooit meer leerbaar zullen zijn.

Slump is 'heel blij' met het aangekondigde onderzoek. Ze vindt het schandalig dat zoveel kinderen thuis zitten zonder goed onderwijs terwijl scholen nog steeds veel geld krijgen voor kinderen die ze niet onderwijzen. "Dit moet echt anders en snel ook."

Maatwerk

In de strijd tegen schoolverzuim heeft staatssecretaris Sander Dekker donderdagavond nieuwe maatregelen afgekondigd. Scholen moeten de verzuimregistratie verbeteren. De cijfers moeten per regio openbaar worden gemaakt. Er wordt extra geld uitgetrokken voor scholing van leerplichtambtenaren, met de nadruk op maatwerk zodat kinderen minder snel vastlopen.

Kinderombudsman Dullaert is daar blij mee: "Als het kan, moet een kind naar school. Maar dat is niet voor alle kinderen haalbaar. Dan moet maatwerk mogelijk zijn om een kind voor het onderwijs te behouden en te zorgen dat het krijgt waar het recht op heeft: goed onderwijs." 

Update: 21 februari 2015:

De brief is een reactie op de problemen die ouders van ernstig gehandicapte kinderen ervaren als zij zorg op school willen regelen. De problemen zijn ontstaan na de veranderingen in de zorg van begin dit jaar en de verandering in het systeem voor passend onderwijs, dat in augustus werd aangepast.

http://nos.nl/artikel/2025932-centraal-loket-voor-zware-zorg-in-de-klas.html

Update 2 april 2015: 

http://www.omroepgelderland.nl/web/nieuws-1/2087910/kinderen-te-laat-verwezen-naar-speciaal-onderwijs.htm#.VRzoouHsH1h 
 

DOETINCHEM - Kinderen die extra zorg en aandacht nodig hebben, worden te lang op een gewone basisschool gehouden. Hierdoor lopen ze emotioneel schade op en wordt uit hen onderwijskundig 'niet alles gehaald wat er in zit.'

Het Speciaal Onderwijs in Oost-Nederland maakt zich grote zorgen. 'De kinderen komen nog steeds naar speciaal onderwijs, maar wat wij merken is dat niet zoals in het verleden ouders rustig komen praten, afwegen wat het beste is voor hun kind, maar dat er steeds vaker sprake is van snelle plaatsingen waarbij het woord crisis valt', aldus Jos Oude Maatman van het Speciaal Onderwijs Twente Oost-Gelderland (Sotog).

Emotionele schade

Volgens hem is er dan al te lang gewacht om kinderen te verwijzen, met alle gevolgen vandien. 'Kinderen worden buiten gesloten, zijn de uitzondering en lopen emotionele schade op'

Met de invoering van Passend Onderwijs in augustus kost het scholen direct geld als ze een kind verwijzen naar speciaal onderwijs. De bedoeling is dat kinderen de zorg die ze nodig hebben krijgen op de school dichtbij huis. Dat is beter voor het kind en goedkoper, zo luidt de visie van Passend Onderwijs.

Financiële prikkel

De meeste mensen uit 'onderwijsland' zijn het daarmee eens, maar vinden de bezuinigingen in Oost-Nederland fnuikend. "Er is nu een financiële prikkel die kinderen op een reguliere basisschool moet houden en dat lijkt mij niet de juiste prikkel. We moeten vooral blijven kijken naar wat een kind nodig heeft', aldus Oude Maatman.

Het geld voor Passend Onderwijs is het afgelopen jaar herverdeeld. Alle regio's in Nederland hebben recht op evenveel geld. Dat klinkt eerlijk, maar voor veel scholen in Gelderland betekent die herverdeling minder geld. In onze provincie is in het verleden meer verwezen naar het duurdere speciaal onderwijs dan bijvoorbeeld in de Randstad.

Inleveren

Gevolg is nu dat voor die extra verwijzingen geen geld meer beschikbaar is. In totaal moeten de basisscholen in onze provincie vanaf 2020 zo'n 8,5 miljoen euro inleveren.

Met de invoering van Passend Onderwijs zijn de zogenoemde 'rugzakjes' afgeschaft. Kinderen die extra zorg nodig hebben op een gewone basisschool krijgen geen individuele begeleiding meer, geld voor zorg is niet langer apart gezet (geoormerkt). Het geld van de rugzakken wordt in het totaal van het onderwijs geïnvesteerd. Kinderen die zowel excellent presteren, lekker meehobbelen of moeilijk kunnen leren; allemaal hebben ze recht op een 'passende plek'.

Scholen hebben zich inmiddels allemaal aangesloten bij een samenwerkingsverband. Per regio wordt het Passend Onderwijs vorm gegeven. Uit een rondgang blijkt dat basisscholen in Gelderland het afgelopen jaar fors hebben ingezet op Passend Onderwijs.

Verschillen

Wel zijn er grote verschillen: sommige samenwerkingsverbanden zetten de eerste stappen, terwijl andere samenwerkingsverbanden al ver zijn in hun streven naar onderwijs voor álle kinderen binnen het reguliere onderwijs, ook kinderen met een verstandelijke of lichamelijke handicap en kinderen met gedragsproblemen.

Een aantal samenwerkingsverbanden in Gelderland heeft inmiddels het aantal verwijzingen naar speciaal onderwijs teruggebracht. Meer probleemkinderen dan in het verleden krijgen dus les op een reguliere school. Directeuren geven aan dat dat vooral komt door de financiële prikkel: elke verwijzing kost een schoolbestuur direct geld.

Knelpunten

De verschillende samenwerkingsverbanden geven aan dat er nog veel knelpunten moeten worden aangepakt voor Passend Onderwijs een succes kan worden. Er wordt veel geklaagd dat er wel erg veel 'ligt op het bordje van de leerkracht'. 'We hebben te maken met een vergrijzend lerarenkorps, er komt weinig 'nieuwe' energie vrij', laat één van de directeuren weten. 'Daar komt bij dat in het verleden al enorm is bezuinigd op onderwijs, er zit geen vet meer op de botten. Leerkrachten zien passend onderwijs vooral als een kille bezuiniging.'