Is je gezinsvoogd een psychopaat?

http://pol.typepad.com/weblog/2010/10/psychopathie-bedreigt-samenleving.html

 

'Psychopathie bedreigt samenleving'  

 

10/05/2010

 

'Psychopathie is het grootste psychische probleem in de samenleving'
Wie psychopaat zegt, zegt moordenaar. Toch is dat een groot misverstand, want lang niet elke psychopaat slaat de hand aan zijn medemens. Naar schatting lijdt één op de twintig mensen aan deze psychische stoornis, en dat zijn meestal mensen die ‘gewoon’ functioneren in de maatschappij. In het boek ‘Destructieve relaties op de schop; psychopathie herkennen en hanteren’ beschrijft Jan Storms de psychopathische stoornis vanuit de vedische psychologie. Het boek wekt herkenning op, ook in de reguliere gezondheidszorg. “Psychopathie vormt één van de grootste gevaren voor de moderne samenleving”, aldus Storms, die binnenkort van start gaat met het geven van workshops aan hulpverleners.

Jan Storms is leraar in de vedische wetenschap. Dit is de wetenschappelijke en spirituele traditie uit het oude India. Een onderdeel van die wetenschap is psychologie. Daarbij staat het leren kennen van het bewustzijn centraal. Vanuit die achtergrond heeft hij onder meer samengewerkt met psychiaters en artsen. Sinds kort geeft hij workshops aan slachtoffers van psychopaten. Storms: “De vedische traditie is in een aantal opzichten ‘de ouder’, het voorbeeld en de inspiratiebron voor de moderne wetenschap. Een wezenlijk verschil is dat de moderne wetenschap de subjectiviteit van de onderzoeker zoveel mogelijk wil uitsluiten, omdat het een onzekere, variabele factor is. De vedische wetenschap daarentegen erkent de onvermijdelijke invloed van het perspectief van de kenner op de verkregen kennis. En  benadrukt de noodzaak om het bewustzijn te ontwikkelen. De moderne wetenschap erkent het bestaan van de ziel niet. De ziel kun je immers niet ervaren in het gewone  waakbewustzijn, en op dat laatste is de moderne wetenschap gestoeld. Niemand is deskundig op het gebied van psychopathie, ik ook niet. Het is in feite onmogelijk om de kern van psychopathie te kennen: het is namelijk een gat in het bewustzijn. Een psychopaat is de verbinding met de ziel kwijt. Het is iemand zonder innerlijk kompas. Psychopaten vertrouwen niemand, en jij mag hen ook niet vertrouwen.” Storms benadrukt: “Psychopatie is een zeer specifieke stoornis waar men moeilijk grip op krijgt. Het is verbijsterend dat zoveel mensen eraan lijden en het tegelijkertijd zo onbekend is. Een diagnose is moeilijk, een remedie is er nog niet. Een psychopaat is als een zwart gat. Alle aandacht die je geeft, verdwijnt erin en er komt nooit iets terug.”

Overal in de samenleving

In zijn boek, dat na een paar maanden al toe is aan een tweede druk, worden psychopaten beschreven als mensen zonder geweten en empathie. Vanuit een gebrek aan verbondenheid is een psychopaat puur egoïstisch. Dit wordt echter in de meeste gevallen verborgen achter een zorgvuldig geconstrueerd masker. Het is dat sociaal aandoende voorkomen waardoor mensen in de omgeving van een psychopaat ten prooi kunnen vallen aan zijn of haar manipulerende gedrag. Ze kunnen mensen zodanig om de tuin leiden, dat ze zelf slachtoffer lijken en het slachtoffer neerzetten als dader. In zijn boek noemt Storms de slachtoffers ‘prooien’: gevoelige en sociale mensen die soms alles in hun leven kwijtraken door een psychopaat. De vedische leraar krijgt wekelijks brieven van ouders en grootouders waarin de problematiek zich rondom kinderen afspeelt. Bij een scheiding bijvoorbeeld wil een psychopaat koste wat het kost de controle krijgen over de kinderen. Hulpverleners en andere betrokkenen worden dan voor het karretje gespannen om dat voor elkaar te krijgen, zonder dat ze zich daarvan bewust zijn. Storms: “Bij een organisatie als de Kinderbescherming bijvoorbeeld wordt niet aan waarheidsvinding gedaan. Verklaringen worden niet nagetrokken. Dat is voor psychopaten een pretpark. Rechters leggen ouders soms op om samen in therapie te gaan, maar als één van de ouders aan psychopathie lijdt, kan dat een ramp worden door manipulatie en leugens.”

Hulpverleners worden niet alleen maar gebruikt voor de destructieve plannetjes van psychopaten, ze kunnen ook zelf prooi worden. In andere gevallen kruipt de psychopaat zelf in de rol van hulpverlener, een positie die hem de toegang geeft tot kwetsbare mensen. Een hulpverlener vertelde Storms over een gezinsvoogd bij jeugdzorg, die er volgens hem een pervers genoegen in schepte om kinderen bij hun ouders weg te halen. Storms: “In één geval kreeg deze man de uithuisplaatsing van drie kinderen voor elkaar, tegen de dringende adviezen van meerdere psychologen in. Hij lag voor deze zaak in ruzie met vijf hulpverlenende instanties die deze maatregel helemaal niet zagen zitten. De moeder van de kinderen werd door hem geterroriseerd en gestalkt. Toen zij steun zocht bij het maatschappelijk werk, reageerde hij: ‘Als je derden inschakelt, dan loopt het helemaal verkeerd met je af’. Zijn positie heeft hem een aantal jaren in staat gesteld over tientallen gezinnen een schrikbewind te voeren. Als onderkend zou worden dat personen als die gezinsvoogd geestesziek zijn, dan zou heel veel mensen onnoemelijk leed bespaard blijven. Daarvoor is het nodig dat informatie over psychopathie gemeengoed wordt.”

Een ander model

Psychopathie wordt doorgaans vastgesteld via de zogenaamde Hare Psychopathy Checklist Revised (PCLR), samengesteld  door de Amerikaanse onderzoeker Robert Hare. Het is een model dat volgens Storms hard aan verbetering toe is. “Mijn mening is dat het model niet klopt. Volgens mij is het een stereotypering, die vooral van toepassing is op zware, mannelijke criminelen”, aldus de vedisch onderzoeker. “De meeste criteria in het model van Hare zijn niet wezenlijk voor psychopathie. Promiscuïteit, bijvoorbeeld, of eerdere detentie kunnen afwezig zijn bij mensen die aan psychopathie lijden en ze kunnen ook voorkomen bij mensen die deze stoornis niet hebben. Er gaan onder onderzoekers stemmen op om het psychopathieconstruct uit te breiden. Dit om ook de ‘succesvolle’, ‘niet-criminele’ en vrouwelijke psychopaten te diagnosticeren. Dat zou echter tot een woekering aan criteria leiden. Ik heb inmiddels een model geconstrueerd met kernkenmerken die noodzakelijk en toereikend zijn voor het vaststellen van psychopathie.”
Buiten de forensische psychiatrie is de kennis over psychopathie marginaal. In verreweg de meeste gevallen wordt de diagnose nooit gesteld. Tot nu toe was psychopathie niet opgenomen in het zogenaamde DSMIV, een officieel register van geestelijke stoornissen waarmee diagnoses worden gesteld. Momenteel wordt bekeken of het in de volgende versie wel kan worden opgenomen. Volgens prof. dr. Hjalmar van Marle, hoogleraar in de forensische psychiatrie, is de term psychopathie wel geaccepteerd. Hij doet momenteel onderzoek naar de stoornis. Hij noemt de PCLR van Hare betrouwbaar. Van Marle: “Er is kritiek op, maar het is een waardevol instrument. Wat de diagnostiek betreft heb ik er vertrouwen in dat we er grip op krijgen, maar de patiënten zijn wel moeilijk te behandelen.” Als westerse wetenschapper vindt hij dat psychopathie niets met de ziel te maken heeft. “De  ziel is niet te meten en heeft voor ons niet met wetenschap te maken, maar met godsdienst”, aldus de hoogleraar.

Tips voor hulpverleners

Wat kunnen hulpverleners doen om situaties, waar mogelijk een psychopaat bij is betrokken, te herkennen? Storms: “In de eerste plaats: weet dat het bestaat en dat het niet zomaar aan iemands gedrag te merken is. Het gaat om mensen die de indruk wekken ‘normaal’ te zijn, omdat ze een levenslange training hebben gehad in het ophouden van schijn. In korte, oppervlakkige contacten lijkt er niets aan de hand te zijn, of het zijn slechts details die de façade verraden. Zo abstract is psychopathie. Juist als iets je aan een bepaalde situatie ontglipt, zo van: er klopt hier iets niet, maar ik kan niet zeggen wat, dan moet er die klik zijn. Word je op de een of andere manier gemanipuleerd? Maak je alertheid dan tien keer zo groot. Een psychopaat kan in een paar seconden al zien waar de zwakke plekken van een hulpverlener zitten. Ze kunnen uitstekend manipuleren, dat gaat heel snel en je hebt het niet eens in de gaten. Je moet als hulpverlener dan ook van de automatische piloot af zien te komen. Is er iets niet in de haak en vermoed je psychopathie? Houd dan onmiddellijk op met geloven wat die persoon zegt. Trek zijn of haar verhalen na, check de feiten, bezie ze in een breder verband, en onderzoek of het allemaal wel klopt.”

Als psychopaten overal zitten, werken ze ook in de politiek en bekleden ze andere belangrijke functies. Hoe moet een samenleving dat aanpakken? Storms: “Er moet in eerste instantie een goede screening komen. Mensen met belangrijke functies, of mensen die met kwetsbare groepen werken, moeten erop getest kunnen worden. Vervolgens moet je de bevoegdheden van psychopaten inperken.”Is de gezondheidszorg wel klaar voor de alternatieve visie op psychopathie van Storms? Hij antwoordt: “Een deel wel, een ander deel niet. Sommige therapeuten werken er reeds mee en bevelen ‘Destructieve relaties op de schop’ aan cliënten voor wie dat nuttig is aan. Anderen zijn huiverig, omdat ze het gegeven te brandbaar vinden. Sommigen wijzen het boek ongelezen af omdat ik een ‘outsider’ ben. Ik hoor ook van mensen uit het veld dat ze deze andere kijk verhelderend vinden. De focus ligt nu meer op gedrag dan op het bewustzijn, terwijl in dat laatste nu juist de kern van deze stoornis schuilt.”

Geschreven door Marianne van de Polder, gepubliceerd in Sociaal Totaal, september 2010. 

       Terug naar Alle artikelen Jeugdzorg Dark horse

http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.com/2012/04/alle-artikelen-jeugdzorg-dark-horse.html