Holle hoofden onder de jeugdzorgpet

Desiderius Erasmus  

Erasmus (ca. 1469-1536) schreef ‘De Lof der Zotheid’  een satire op allerlei misstanden in zijn tijd, waarin hij zaken  aanroert, die hij van de Kerk eigenlijk niet mocht zeggen. In hoofdstuk 54 ‘Holle hoofden onder de monnikskap’ (Lof der Zotheid - Laus Stultitiae, 1508) in een vertaling uit 1969 van A.J. Hiensch, neemt Erasmus de monniken op de korrel, maatschappelijk gezien een groep die toen veel invloed had op het dagelijkse leven.

 

Hoe zou Erasmus, de invloedrijke groep Jeugdzorg beschrijven, als hij anno 2013 leefde? Ik waag een poging, door enkele gedeelten te actualiseren: 

Holle hoofden onder de jeugdzorgpet    

‘Het dichtst tot hun geluk naderen zij die zich gewoonlijk ‘jeugdzorgwerkers’ en ‘gezinsvoogden’ noemen, beide zeer onjuiste benamingen daar het merendeel van hen wel heel ver van ‘zorg’ en ‘het gezin’ verwijderd is, en men van alle mensen hen wel het meest overal tegenkomt. Er zou niets ongelukkigers denkbaar zijn dan zij als ik hen niet op vele manieren te hulp kwam. Want hoewel allen dit slag mensen zó verfoeien dat men zelfs een toevallige ontmoeting onherroepelijk als een slecht voorteken beschouwt, zijn ze met zichzelf bijzonder ingenomen. 

In de eerste plaats achten zij het ‘t summum van kennis als ze alle wetenschap mijden, zozeer dat ze zelfs niet kunnen lezen en schrijven. In de tweede plaats: wanneer ze met hun ezelsstemmen in gerechtsgebouwen wetjes en regeltjes uitbalken (die ze wel op het rijtje kennen, maar waar ze niets van begrijpen), dan denken ze waarachtig de oren der rechters bijzonder heerlijk te strelen.  

Ook zijn er velen onder hen die uit hun miserabele armoedigheid grof geld slaan en bij gemeenten, provincie en de Staat onder luid gebrul geld opeisen; ja, er is geen buurt, geen dorp, geen stad, geen school, geen enkele kinderrijke omgeving waar ze niet komen schreeuwen, stellig tot aanzienlijk nadeel voor de andere groepen. En op die manier willen die ‘vriendelijke’ dames en heren met hun armoedige boodschap, hun gebrek aan ontwikkeling, hun boers optreden en hun onbeschaamdheid ons, naar ze beweren, tot het juiste opvoeden aanzetten!

Het leukste is echter dat ze zeggen alles volgens voorschrift te doen, als het ware wiskundige formules hanterend en ouders maatregelen opleggend die men niet straffeloos negeert.  

Kortom, ze doen allemaal vreselijk hun best aan te tonen dat de levenswijze van veel ouders verwerpelijk is en geheel niet overeenstemt met de regels van de uitverkoren kaste van jeugdzorgwerkers en gezinsvoogden.  

Hoewel zij niet betrokken zijn bij het regeren, durft toch niemand Jeugdzorg te negeren, vooral de gezinsvoogden niet omdat die alle geheimen van iedereen horen en opschrijven in zogenaamde ‘geheime’ Plannen van Aanpak. Wel achten zij het ongeoorloofd deze te verklappen, behalve als ze soms gedronken hebben of samen zijn gaan golfen met kinderrechters en elkaar met hele leuke verhalen willen amuseren; gezinsvoogden geven dan echter slechts de zaak te raden en verzwijgen voorlopig de namen. Maar als iemand deze wespen heeft geplaagd, dan nemen ze in interviews of persberichten op het volk geducht wraak en richten steken onder water tot hun vijand in dusdanig bedekte termen dat iedereen het begrijpt behalve degene die niets begrijpt. En ze houden niet op met keffen eer je hun een koekje toegeworpen hebt. 

Heus, er is geen komediant, geen potsenmaker die het aanschouwen meer waard is dan de gezinsvoogdijbobo’s wanneer ze in de media op volkomen belachelijke wijze de deskundige professional uithangen, waarbij ze niettemin heel grappig de lessen nabootsen die ze gevolgd zouden hebben. Mijn God, wat een baarlijke nonsens, wat een amateurs!  Wat een luid geschreeuw, komt er uit die holle hoofden! En deze vorm van jeugdzorg wordt als een geheime leer jaar na jaar door het ene gezinsvoogdje aan het andere doorgegeven.  

Zelf heb ik eens geluisterd naar een jeugdzorgbobo die bijzonder getikt - pardon: geleerd was, wilde ik zeggen. Toen hij in een druk bezochte bijeenkomst het mysterie ‘in het belang van het kind’ zou verklaren, is hij, om zijn meer dan middelmatige geleerdheid te demonstreren en de jeugdzorgoren te bevredigen, een volkomen nieuwe weg ingeslagen door namelijk te stellen dat alleen de gezinsvoogd dit belang kon bepalen.  Dit tot verbazing van de meesten en terwijl sommigen in zichzelf de zin van Horatius mompelden: ‘Waar slaat dit pedante gezwets op?’ 

Dan was er nog een geheimenis, nog verborgener dan deze, op taalkundige wijze te ontdekken. Hij legde bij wijze van preek het woord ‘feit’ volgens het jeugdzorgevangelie uit, maar slechts terloops en wel zodanig dat het kant noch wal raakte. Ook dat, vond hij, hoort bij het vak.  

U begrijpt dunkt me wel hoeveel dit soort lieden aan mij, de Zotheid, te danken heeft wanneer ze met hun eigen regeltjes, belachelijke onzin en geschreeuw een soort tirannie over de mensen uitoefenen, en daarbij denken dat ze de Staat of de Rechter zelf zijn.’ 

Erasmus, sinds kort verplicht opgenomen in de geschiedeniscanon als een groot denker, als nationale held! Zouden de politici en andere met macht beklede organisaties en personen schrikken als hij anno 2013 zijn licht zou laten schijnen over hun doen en laten? Ik denk het niet.

Liever Erasmus en zijn kritische blik op maatschappelijke wantoestanden, lekker dood en begraven laten liggen. 

Y