Eigen Kracht, die de pijn verzacht

Wat zou je doen als je de keuze kreeg tussen je kind weggeplaatst te zien worden naar de andere kant van Nederland, of je kind ondergebracht bij iemand uit je eigen netwerk, zoals een familielid of een buurvrouw? Het is begrijpelijk dat veel ouders zonder problemen meegaan in de Eigen Kracht benadering en zich laten in-masseren met de nieuwe burger-emancipatie, die belooft dat je zelf de regie behoudt, wanneer er hulp nodig is. Een zachte hand die dwingt is toch prettiger dan een harde hand. Maar realiseren mensen zich dat Eigen Kracht ook betekent dat je sociale leven een kijkdoos wordt? 

Het wordt allemaal mooi gebracht door de dames en heren politici en jeugdzorgbestuurders. Het geld is op en nu zinnen ze op een positieve manier om invloed te behouden, banen te garanderen en evengoed een soort vooruitgang te brengen, onder het motto dat de nijpende financiën geen probleem zijn, maar een ‘kans’.  

We zien het overal in de maatschappij, waar in toenemende mate het krimpen van het budget en de onmacht van de overheid om het sociale stelsel overeind te houden, wordt gecamoufleerd met de nieuwe sociale verbondenheid. Eigen Kracht, eigen inbreng, eigen netwerk, eigen bijdrage (ziektekosten) en vrijwillig verplicht zorgtaken overnemen in het verzorgingstehuis (ont-mantelzorg). Als de burger het niet in toenemende mate zelf gaat doen, kan het huidige systeem niet overeind gehouden worden. De sociale zekerheid verdwijnt en om nu te voorkomen dat je als overheid moet zeggen dat de burger het zelf mag uitzoeken en dat straks alleen de bemiddelde mensen nog een leuk en verzorgd leven hebben, is de valse emancipatie bedacht die ons zo lekker bij elkaar gaat brengen. 

Burger, u mag het zelf gaan doen, samen met de mensen die zo belangrijk voor u zijn, familie, vrienden en buurtbewoners. Fijn hoor, net als vroeger. Want toen mensen in de oorlog niet te vreten hadden, raakten ze enorm op elkaar betrokken. En dat is waar we nu weer naar terugglijden. We zullen wel sociaal moeten zijn voor elkaar, want de overheid kan het niet meer bolwerken. Er zijn wat verkeerde keuzes gemaakt, er is wat verkeerd gespeculeerd met spaarcentjes, ze zijn wat te laat wakker geworden toen reuzen als India, Brazilië en China begonnen te groeien op de wereldmarkt. Europa heeft zich een beetje vastgelopen in het bureaucratische, over-gesubsidieerde systeem, het ideaal dat nog gestoeld is op ideeën van voor de Koude Oorlog. Het gaat niet zoals de politici gedacht hadden, toen de huizenprijzen vóór de crisis geleidelijk bleven stijgen, schijnbaar tot in de hemel. En toen barstte de zeepbel en vielen bijna de systeembanken om. Een ‘nieuwe werkelijkheid’ zeggen nu de economen.  

Alles wat zeker was en wat gegarandeerd kon worden, is nu ineens ‘flexibel’, wat betekent dat je nergens aanspraak meer op kunt maken, al is je vroeger van alles beloofd. We zullen van elkaar moeten gaan houden, want de overheid doet dat niet meer. De overheid zorgt nu voor de regie in het bijeen brengen van burgers om de taken voor elkaar te volbrengen, waar ze zelf het geld niet meer voor heeft. Hoera, wij mogen het nu bepalen (betalen). 

Jeugdzorg

In de Jeugdzorg gaat al decennia lang veel geld om en niemand weet precies waarom het allemaal zo duur moet. Eindeloze hulpverleningstrajecten, met soms meer dan twintig hulpverleners op één gezin, waren in het verleden geen uitzonderlijk verschijnsel. Waar iets te halen valt, verdringen de hulpverleners zich om hun goede bedoelingen te tonen, want de één bedoelt het nog beter dan de ander. Effectiviteit speelde nooit een rol, want als het nog niet goed ging in een gezin, was er gewoon meer geld nodig. En dat gaf de overheid, want je kunt immers niet de ‘meest kwetsbare groep’ in de samenleving in de kou laten staan? En nu is het een onbetaalbare rotzooi geworden, dat hele jeugdzorg. En ten langen leste worden ook nog eens de tekenen zichtbaar van een systeem, dat het lang niet altijd goed voor heeft met ouders en kinderen, maar krampachtig strijdt voor de eigen belangen en reputatie. 

Wat te doen met een systeem, dat moreel en professioneel door de mand valt? Wat aan te vangen met een sector die niet gebouwd is op inzicht en deskundigheid, maar op pretentie, speculatie en goede bedoelingen? Een onbetaalbaar log apparaat, waar als je er met een hulpvraag naar binnen wandelt, met een schuldvraag naar buiten komt. Een systeem dat ouders en kinderen stigmatiseert, traumatiseert en in de volksmond bekend is komen  te staan als het gilde van kinderrovers. Gedreven door geldtekort en meegaand met de nieuwe politieke mode, is er dan de Eigen Kracht-benadering. En gekoppeld hieraan de ‘preventie’, nog zo’n toverwoord. Door Eigen Kracht en Preventie aan elkaar te koppelen, denkt de overheid twee vliegen in één klap te slaan. Je kunt de burgers nog meer controleren en je nog sneller bemoeien met hun levenswijze (signaleren van kindermishandeling of ‘pedagogische verwaarlozing’ = heel ruim begrip) terwijl je de indruk wekt dat je de burger serieus begint te nemen middels eigen netwerk.  

In dit systeem kan een ondertoezichtstelling worden voorkomen, heet het. Maar je zou ook de hele benadering zelf kunnen zien als een ondertoezichtstelling. Werd in het verleden alleen je kind onder toezicht gesteld, nu wordt je hele sociale leven onder toezicht gesteld door de overheid via de sociale wijkteams. Niet alleen wordt er nu gekeken of Jantje of Mohammed wel ‘genoeg’ vriendjes hebben, maar ook de vraag of papa en mama wel genoeg vriendjes hebben komt nu in beeld. En iedereen mag zijn ‘zorgen’ daarover uiten. Heerlijk, ik zal me nooit meer alleen voelen. Want onbewust beantwoordt deze benadering natuurlijk aan de narcistische behoefte die onder veel burgers leeft, in de grote anonieme samenleving waar ze zich niet meer dan een nummer voelen, om ten koste van alles ‘in beeld’ te komen. Eindelijk draait alles om mij! Weliswaar vanuit een sociale diskwalificatie en omdat de professionals geen antwoorden meer hebben en de politici geen geld meer, maar toch… 

Ik heb een droom 

Ik heb een droom….Dat op een dag mensen geen kreupele overheid meer nodig hebben om bij elkaar te komen. Dat mensen zich niet door hulpverleners meer kunnen laten dwingen zich psychisch/sociaal te laten verkrachten, omdat dezen zich niet op het probleem kunnen richten en daarom het hele gezin denken te moeten verdacht maken. Ik droom van een samenleving waarin mensen als eerste deskundig worden geholpen (hoogwaardig onderzoek ‘aan de poort’) voordat een heel circus van goede bedoelingen en valse zelfbeschikking wordt opgetuigd. 

Ik droom van een samenleving waarin jeugdbeschermers het niet langer vreemd vinden om feiten te controleren indien deze beschikbaar zijn en niet blijven vasthouden aan hun valse gelijk, omdat ze vrezen anders hun geloofwaardigheid te verliezen. Ik droom van een samenleving waarin kinderen met een aangeboren psychische aandoening worden gezien als kinderen die anders zijn, met het recht om anders te zijn en niet als jeugdige worden afgekeurd en ongeschikt verklaard om in het gareel te lopen, waarbij de ‘schuld’ gezocht moet worden bij de ouders en hun netwerk. Ik droom van een samenleving waarin de overheid zich niet hoeft te bemoeien met mijn ‘vriendjes en vriendinnetjes’ en waarin mijn seksleven niet in verband wordt gebracht met wat andere kinderen mijn kind hebben aangedaan op school. Ik droom van een samenleving waarin we ophouden als laffe angsthazen de eigen reputatie voorop te stellen, met schadebeperking als hoogste streven, tegenover een hartstochtelijk streven naar waarheid, zowel in materiële feitelijkheid als in de waarachtigheid waarop we als mensen in het leven staan.  

Ik droom van een samenleving waarin niet een ander mij hoeft te vertellen wat mijn eigen kracht is. Een samenleving waarin naastenliefde en sociale controle niet met elkaar verward worden, waar de huisarts weer zoals vroeger de tijd voor je heeft en een diepgaande interesse voor een medemens weer de plaats inneemt van verplicht melden. Een samenleving waar je ziek mag zijn, als je echt ziek bent. Een samenleving waarin je foto’s maakt van je gezin voor de herinnering en niet als verzekering tegen de sociale Gestapo. Ik droom van een samenleving waarin ik niet de oppascentrale of de voorschool moet zien als de eerste bedreigingen voor mijn kind. Ik droom van een samenleving, waar mensen vragen durven te stellen en echt kunnen luisteren naar het antwoord, voordat ze daar hun eigen interpretaties op loslaten volgens de uitgezette richtlijnen die leiden naar de onvermijdelijke conclusie van mishandeling en bedreigde ontwikkeling.

Dat is mijn droom voor Nederland. Maar ik geloof er niet in. Te lang al zitten we op dit onzalige spoor en het einde van de waanzin is nog lang niet in zicht. Nog dagelijks worden er ouders in de klem gezet van de hulpverlening, waarbij ze bovenop de zware zorgtaak voor een kind dat extra aandacht, geduld en liefde nodig heeft, ook nog eens de worsteling mogen aangaan met mensen die de situatie niet begrijpen en niet hun best doen om het te kunnen begrijpen. Die zo gewend zijn dat ze zich juridisch kunnen laten gelden dat ze het niet nodig vinden dieper op zaken in te gaan. Zich niet realiserend dat ze niet alleen de ouders traumatiseren, maar ook het kind het risico laten lopen zijn veilig thuis te verliezen. Die situatie zijn we nog lang niet voorbij. En als we zonder waarheidsvinding het eigen netwerk van mensen gaan mobiliseren, bestaat de kans dat er een heel sociaal circus in het leven wordt geroepen, waarbij de eigen regie over dat leven per definitie verdwijnt, zonder dat specialistische hulp zelfs maar is overwogen, vanuit het valse geloof dat dit te kostbaar is.

Ik persoonlijk beschouw het als kindermishandeling als kindeigen problematiek niet wordt erkend en er onnodig een individueel probleem wordt uitgedeeld aan de hele goegemeente onder de noemer dat papa en mama ‘het niet alleen kunnen’. Dat is een behoorlijk stigma als echte hulp niet op gang komt en er met de probleemparticipatie door het hele netwerk, behalve dat er geen privéleven meer overblijft, ook een prima gelegenheid wordt geschapen om de rest van het gezin verdacht te maken, in deze sociale kijkdoos-constructie.

Sven Snijer