‘Waarom gehoorzamen zo velen zo weinigen?’

Een vraag waar in de loop van de tijd veel over is geschreven en gedacht. Waarom gehoorzaamt de mens? Wat is gehoorzamen? Doe je dat als een robot, zonder eigen wil? Is het een bewuste of onbewuste keuze? Hoe kan gehoorzaamheid omschreven worden?  

Het zijn vragen die mij erg bezighouden in een tijd dat Jeugdzorg kennelijk ongeremd binnendringt in- en zich opdringt aan ouders in elke instelling die met jeugd en gezin te maken heeft. De manier waarop door jeugdzorgmedewerkers aan het protocol wordt gehoorzaamd en het welzijn van gezinnen daaraan ondergeschikt kan worden gemaakt, is een onderzoek waard. 

Gehoorzaamheid kan omschreven worden als: 

Je gedrag en jouw denken steeds weer bewust of onbewust richten op het gedrag of naar de  opvattingen, verwachtingen van de ander(en) en daaraan voldoen, omdat het resultaat daarvan is dat jij je positief bevestigd voelt, of dat het geen negatieve gevolgen voor jou heeft.

Waarom je gehoorzaamt? De redenen kunnen heel verschillend zijn. Het kan zijn uit:

-      Gewoonte

-      Angst voor sancties

-      Morele verplichting

-      Eigenbelang (geld, positie, prestige)

-      Psychologische identificatie met een idool/leider

-      Uit onverschilligheid (iets accepteren zonder je bewust de rechtvaardigheid ervan af te vragen)

-      Geen zelfvertrouwen. Veel mensen hebben onvoldoende vertrouwen in zichzelf, hun eigen oordeel of bevoegdheden om geschikt te zijn voor ongehoorzaamheid of verzet. (door apathie, desillusie, enz. je niet gekwalificeerd of in staat voelen om beslissingen te nemen).

Jezelf aanpassen aan of voegen naar de groep en de overheersende ideeën daarbinnen is voor veel mensen een vaak onbewust gedragspatroon, want het is van jongs af aan geleerd. Je vervalt er in zodra je onzeker bent over wat je moet doen of onder druk komt te staan.   

Grenzeloze Gehoorzaamheid (‘Obedience to authority, an experimental view’  van Stanley Milgram), is een beroemd onderzoek dat eind jaren zestig gehouden is. Hoe gedragen mensen zich wanneer ze van een door hen als autoriteit beschouwde persoon, de opdracht krijgen een ander lichte tot zware stroomstoten toe te dienen?  

De schokkende uitkomst ervan was, dat een ruime meerderheid van de mensen die gevraagd werd deze opdracht uit te voeren, dit ook deed. De verantwoordelijkheid voor het toedienen van de elektrische schokken legden zij niet meer bij zichzelf, maar bij de opdrachtgever, degene die in hun ogen de macht, de kennis en de kunde heeft. Een uitkomst is ook dat het onzin is om te denken dat alleen 'slechte' mensen slecht kunnen doen. 

Veel onderzoekspersonen vertelden na dit onderzoek wat ze ervaren hadden. Ze vertelden dat ze tijdens de opdracht vaak dealden met hun eigen geweten. Stop ik of ga ik door? Redenen waarom ze doorgingen en hun geweten ondergeschikt maakten? Vertrouwen in de goede bedoelingen van de opdrachtgever. ‘Hij weet toch zeker wel waarmee hij bezig is.’ En ook: ‘Ik wil geen spelbreker zijn.’

Ik heb toch beloofd mee te doen aan dit belangrijke onderzoek’ en ‘ik wil niet de oorzaak zijn dat dit door mijn handelwijze mislukt.’  

Slechte of zelfs onmenselijke maatregelen of systemen ontstaan in het brein van soms maar een persoon of een kleine groep, die deze ideeën met behulp van geld, gelikte reclamecampagnes en lobbyisten propageren. Doorvoering ervan kan alleen als een groot aantal mensen erin gaat geloven en de oproepen en opdrachten van deze kleine groep bedenkers gaat uitvoeren. Wanneer je maar een schakeltje bent in een keten, niet direct betrokken bent of betrokken wordt bij de uitkomsten van het proces waaraan je deelneemt, wordt het gemakkelijk je eigen verantwoordelijkheid daarbij te ontkennen.  

Mijn vraag is, hoelang de werkers in het veld, beleidsmakers en instanties nog bereid zijn namens opdrachtgever Jeugdzorg, het voltage van de stroomstoten die worden toegediend aan kinderen/ouders in Nederland te verhogen? Hoelang blijven zij geloven in de autoriteit van Jeugdzorg? 

YB

                 Terug naar Alle artikelen Jeugdzorg Dark horse

http://jeugdzorg-darkhorse.blogspot.com/2012/04/alle-artikelen-jeugdzorg-dark-horse.html